Dünya nüfusunun %9,4'ünü etkileyen, dünyadaki sekizinci en yaygın hastalık sivilcedir (aknedir). Bir sabah uyanıp da daha dün gece orada olmayan bir sivilce (akne) ile karşılaşabilme ihtimaliniz oldukça yüksektir. Kendisi bakterilerin ve aklınızın ucundan bile geçmeyecek daha birçok şeyin neden olduğu ve 11-30 yaş arasındaki her 4 kişiden 3'ünde görülen bir durumdur. Sivilceler (akneler) tabii ki tehlikeli değildir ancak ciltte iz bırakabilir, sosyal açıdan özgüven eksikliğine sebep olabilir, kısacası sinirlerinizi bir hayli bozabilir. Sivilce (akne) oluşmasına sebep olan başlıca faktörler; genetik, adet döngüsü, anksiyete, stres, düzensiz beslenme, güneş, çevresel faktörler (hava kirliliği, iklim değişikliği), ilaç kullanımı, cilt tipine uygun olmayan yağ bazlı kozmetik ürünlerin kullanımı gibi elimizde veya elimizde olmayan birçok farklı etken olabilir. Peki ama sürpriz yapmayı çok seven ve aniden beliren sivilceler (akneler) tam olarak nedir ve neden meydana gelirler? Bu soruları detaylıca cevapladığımız yazımızı okuduktan sonra artık sivilce (akne) oluşumunun mantığını çözmüş olacaksınız!
Akne (sivilce) nedir?
Akne ya da diğer adıyla sivilce, ciltteki yağ bezleri ve kıl köklerinde meydana gelir. Sivilcenin (aknenin) oluşumunu en kısa şekilde anlatmak gerekirse, ciltteki gözenekler, derinin altındaki folikül adı verilen kanalların dışa açılan ağız kısmıdır. Bu kanallara, yağlı bir sıvı olan sebumu üreten yağ bezleri bağlanır. Karma, yağlı ve sivilce (akne) eğilimli ciltlerde çeşitli faktörlere bağlı olarak dönem dönem sebum üretimi dengesizleşir ve artar, sebumun yapısı değişir. Yapısı değişen ve yapışkan hale gelen sebum, zamanla kanalların tıkanmasına neden olur. Ölü cilt hücrelerinin dışa açılan kanalın ağzında birikmesiyle beyaz yağ butonları ve siyah noktalar şeklinde sivilce (akne) oluşumu başlar. Kanalların ve gözeneğin tıkanması ile oluşan yağlı ortamda, kolaylıkla çoğalma fırsatı bulan bakteriler bu şansı asla kaçırmazlar ve önce enfeksiyon, sonra da daha büyük, hassas, kızarık ve ağrılı sivilceleri (akneleri) oluştururlar.
Hangi Cilt Tipinde Sivilce (Akne) Çıkar?
Sivilceler (akneler) cilt tipinize göre farklılık gösterirler. Yani her sivilce (akne) ve herkesteki sivilce (akne) aynı değildir. Eğer karma, yağlı veya sivilce (akne) eğilimli bir cilt tipiniz varsa yağ bezlerinin ürettiği sebum miktarı artacağından akne (sivilce) çıkma olasılığı da yüksek olan kesimdesiniz demektir. Kuru cilt yapısındakiler ise şanslı kesimdir. Kuru ciltte, hormonal rahatsızlıklar olmadığı takdirde sivilce (akne) çıkma olasılığı diğer cilt tiplerine göre çok daha düşüktür.
Hangi Bölgede, Neden Sivilce (Akne) Çıkar?
Sivilceler (akneler) sırtta, göğüste, yüzde ve omuzlarda yerleşebilirler, bu anlamda hiç de seçici değillerdir. Aknenin (sivilcenin) hangi bölgede çıktığı, sivilceye (akneye) sebep olan faktörler konusunda önemli bilgiler sağlayan önemsenmesi gereken ipuçlarıdır ve sivilce (akne) sorununa aradığınız cevabı bulmanızı sağlayabilir.
Daha çok siyah nokta olarak bilinen komedonlar, gözeneklerin fazla yağ, kir ve ölü deri ile tıkanmasının bir sonucu olarak oluşur ve bu bölgeye bakteriyel bir atak gerçekleşirse bu komedon, iltihaplanır ve kabarcık haline gelir. Bu kabarcıklar kırmızımsı, kabarık ve sert oluşumlar olarak bilinen papül halinde oluşabilir. Papül adı kulağa her ne kadar sevimli gelse de bir sonraki aşamada içi iltihap dolu, deriden kabarık oluşumlara, püstüllere dönüşen de papülün takendisidir. Siyah nokta ile başlayan problemin son basamağı ise içi sıvı dolu, kırmızı ve ağrılı kistik sivilcelerdir (aknelerdir).
Yüzde Sivilce (Akne) Neden Çıkar?
Yüzün belli bölgelerinde aknenin (sivilcenin) yayılmasına sebep olan birçok çevresel, hormonal ve psikolojik faktör vardır. Yüz derisindeki gözenekler yağ, ölü deri ve bakteri ile tıkandığında akne (sivilce) oluşmaktadır.
Temel olarak şu koşullarda akne (sivilce) oluşumu gözlenir:
●Yağ bezleri tarafından fazla sebum üretilmesi
●Gözeneklerin sebum ve ölü deri ile tıkanması
●Gözeneklerde bakteri artışı
Şimdi asıl merak edilen kısma gelelim ve yüzün farklı bölgelerinde sivilce (akne) oluşumunun sebeplerini daha detaylı şekilde inceleyelim.
Alında Sivilce (Akne) Neden Çıkar?
Karma, yağlı ve sivilce (akne) eğilimli cilde sahip bireyler için alında sivilce (akne) problemi oldukça yaygındır. Rochester Üniversitesi Tıp Merkezi Dermatoloji Uzmanı Weinstein Velez, alında sivilce (akne) oluşumu ile ilgili şunlara dikkat çeker;
●Saç modeliniz alında çıkan sivilceleri (akneleri) şiddetlendirebilir. Özellikle kahküller burada kir, yağ ve saç ürünü birikimine yol açabilir. Böyle bir durumda akneler (sivilceler) gitgide kötüleşir.
●Alında çok fazla ter ve yağ birikimi olduğu durumda gözenekler tıkanır. Teknik olarak akne (sivilce) sayılmayan isilik benzeri bir problem oluşur ve alın derisini pürüzlü bir hale getirir.
Çenede Sivilce (Akne) Neden Çıkar?
Ağız, çene ve çene çukurunda da akneler (sivilceler) oluşabilir. Yüzün bu bölgesindeki akneler (sivilceler) çoğunlukla hormon seviyesindeki değişim ve dalgalanmalardan kaynaklı olabilir.
Yüzün bu bölgesinde görülen akneler (sivilceler) genellikle hormonal düzensizlik nedeniyle oluşabildiği gibi sağlığınıza pek çok yönden kılıç kuşanan, işlenmiş ve rafine edilmiş yağlı besinler tüketmekten de kaynaklanabilir.
Yanakta Sivilce (Akne) Neden Çıkar?
Yanaklarınız yüzünüzün en temas edilen kısmıdır. Dolayısıyla da sürekli olarak, sivilceye (akneye) neden olabilecek kir ve yağ ile karşı karşıya kalır. Elleriniz kirliyken yanaklarınıza dokunma ihtimalinizin oldukça yüksek olduğunu söylememize gerek yok sanıyoruz. Hadi diyelim ki ellerinizi yüzünüze değdirmiyorsunuz. O zaman bile kurtulamayacağınız durumlar var. Mesela yastık kılıfları, uzun süredir yıkamayı ihmal edip tekrar tekrar kullandığınız makyaj fırçaları ve cebinizdeki ufak şeytan; telefonunuz. Telefonunuzu yüzünüze ne kadar yakın tuttuğunuzun farkında mısınız?
Cep telefonlarımız mikrop taşımakla ünlüdür ve telefonumuzu kullandıkça ekran yüzümüzdeki yağ ve makyaja bulanır. Sonra onu ellerimizle tutar, telefon çaldığında da tekrar yüzümüze götürürüz.
Sivilce (akne) çıkması için daha fazla nedene ihtiyaç var mı?
Aslında var. Yanaklardaki aknenin (sivilcenin) bir diğer potansiyel nedeni hormonlardır. Hamilelik, menstruasyon, testosteron tedavisi, stres veya diğer kaynakların neden olduğu hormon dalgalanmaları, artan yağ üretimini tetikleyebilir veya iltihap tepkisini tetikleyebilir, bu da U bölgesinde veya tipik olarak yağlı olmayan bölgelerde bile aknenin (sivilcenin) ortaya çıkmasına neden olabilir.
Bunların yanı sıra yanakta akne (sivilce) sorunu kısmen günlük alışkanlıklara da bağlı olabilir. Yüzünüze uzun süre sürdüğünüz herhangi bir ürün de düzgün temizlemediğiniz takdirde bakteri ve ölü deri hücrelerine, dolayısı ile de akneye (sivilceye) sebep olabilir. Bu bağlamda, telefonunuz, yastık kılıfınız, kullandığınız peçeteler, hatta yüzünüze sürdüğünüz elleriniz bile yanakta sivilce (akne) oluşumuna neden olan en yakınınızdaki düşmanlar olabilir.
Yüzümüzde çıkan akneler (sivilceler) yediğimiz tatlıların bir resmi gibidir. Zira yüzünüzde çıkan sivilcelerden (aknelerden) kurtulamıyorsanız çok fazla şekerli gıda tüketiyor olabilirsiniz. Aşırı şeker tüketiminin yanaklar başta olmak yüz bölgesinde sivilce (akne) oluşumuna sebep olabileceğini unutmamalısınız. Yine de hemen kendinize yüklenmeyin, tek suçlu hepimizin bayıldığı şeker olamaz.
Burunda Sivilce (Akne) Neden Çıkar?
Burunda çıkan akneler (sivilceler) nispeten daha küçük olmakla beraber iltihaplı püstüller de gelişebilir. Büyük kistik lezyonlar burunda yaygın değildir. Burunda en sık görülen sivilce (akne) formu siyah noktalardır ve hemen her cilt tipinde gelişebilir. Yine de yağlı ve karma ciltler bu bölgede de akne (sivilce) oluşturmaya daha eğilimlidir.
Burnun etrafında yüzün diğer bölgelerine göre daha fazla yağ bezesi bulunmaktadır ve bu durum özellikle yağlı cilde sahip kişilerde burun çevresini daha yağlı hale getirerek, siyah nokta oluşumunu artırır. Burun ameliyatlarından sonra, uzun süre maske kullanımında veya bu bölgenin havasız kaldığı durumlarda burun derisinde yağlanma artar ve sivilce (akne) oluşumu hızlanır.
Vücutta Sivilce (Akne) Neden Çıkar?
Yüzde çıkan sivilcelere (aknelere) karşı daha ılımlıyız. Belki de sürekli bizi ziyaret ettikleri için. Bu yüzden de vücutta çıkan akneler (sivilceler) çok daha sinir bozucu olabilir. Bu sinir bozan akneler (sivilceler), vücutta ısı, basınç veya sürtünmeye daha duyarlı olan bölümlerde oluşmaya meyillidir. Eğer dengeli bir hormonal sisteminiz varsa, vücudunuzun herhangi bir bölgesinde çıkan akne (sivilce), normal bir aknedir (sivilcedir) ve kişisel hijyeninize dikkat etmenizin yanında doğru cilt tipine uygun doğru bir bakım ile kolayca önlenebilir.
Bu tarz akneler (sivilceler) genellikle kendilerini komedon şeklinde gösterirler ve ilk aşamalarda özen gösterildiğinde sivilceye (akneye) dönüşümü ve yayılması hemen durdurulabilir.
Diğer bir yandan vücudun hormon dengesi bozulduğunda, yapısı bozulan sebum yapışkan hale gelir ve önce kanalların, sonrasında da gözeneklerin ağızlarının tıkanma riskini artırır. Böylece sinsi sivilce (akne) dostumuz için gerekli olumsuz şartlar oluşmuş olur.
Sırtta Sivilce (Akne) Neden Çıkar?
Yüzde olduğu gibi sırtta da, deriyi nemli tutmak için sebum salgılayan yağ bezeleri ve kıl kökleri bulunur. Artan sebum üretimi sonucunda tıkanan kanallarda, bakteri sayısındaki artışla birlikte sırt da akne (sivilce) oluşumu için taze bir tuval oluverir.
Sırttaki akne (sivilce) probleminden mağdur olanlar arasında sporcular önemli bir yer teşkil etse de bu sorunu yaşayanlar sadece sporcular değildir. Akne (sivilce) oluşumu, sırt çantası taşımaktan kaynaklı sürtünme ile ya da özellikle nemli havalarda çok sıkı kıyafetler giyme sebebiyle de görülebilir. Hormon dengesi normal olan hastalarda genetik olarak yağlı deri varsa sırt bölgesi de yağlanacaktır. Özellikle sırt bölgesinde kıl foliküllerinin de varlığı siyah nokta oluşumunu kolaylaştırır. Yağlı masajlar, çok sert kese kullanılması, sırt kıllarına ağda, jilet veya lazer yapılması hem sivilce (akne) hem de sivilceye (akneye) çok benzeyen kıl kökü iltihaplarının kolaylıkla gelişmesine yol açar.
Sırtta çıkan sivilceler (akneler) genellikle genetik sebeplidir; eğer ebeveynleriniz boyun, omuz ve sırt bölgesinde akne (sivilce) problemi yaşıyorsa büyük olasılıkla ve maalesef siz de bu durumu yaşarsınız. Sırt aknesi (sivilcesi) için genetik yatkınlık değiştirebildiğiniz bir şey olmasa da, sırtınızdaki akne oluşumunu sınırlandırmanın ve tedavi etmenin çeşitli yolları bulunmaktadır.
Yüzdeki akneye (sivilceye) benzer olarak sırttaki akne (sivilce) ergenlik, adet ve hamilelik dönemlerinde daha sık karşımıza çıkabilir. Aynı şekilde erkeklerde de testosteron seviyesinin yükselmesine bağlı olarak hormonal kaynaklı sırt aknesi (sivilcesi) meydana gelebilir.
“Söz konusu içerik yalnızca genel bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Lütfen uzman görüşüne başvurunuz”.
